بلاگ
چرا بتن دچار ترک می شود؟ + راههای جلوگیری از آن
بدون شک بتن از سخت ترین و مقاوم ترین مصالحی است که صنعت ساخت و ساز امروزی به خود دیده است. مواد اولیه مقرون به صرفه و در دسترس، و در عین حال فرآیند تولید و پی ریزی نسبتاً بی دردسر، از عمده دلایل پرکاربرد بودن بتن ها به حساب می آید.
بوجود آمدن ترک ها و شکاف های سطحی و عمیق در بتن خشک شده، اتفاقی معمول است، اما پشت می تواند دلایل زیادی وجود داشته باشد. مهم این است که بتوانیم از اقدامات پیشگیری کننده و یا چگونگی رفع ترک ها مطلع باشیم. در این مقاله، به بررسی همین اقدامات خواهیم پرداخت.
چرا بتن دچار ترک می شود؟
علل ترک خوردگی در سنگ بتنی ممکن است بر اثر عوامل طبیعی و غیر انسانی باشد، اما بیشتر اوقات از عدم رعایت اصول ساخت و بتن ریزی ناشی می شود. در ادامه، اصلی ترین علت های شکستن بتن را ذکر نموده ایم:
- انجماد و ذوب آب بصورت چرخه ای در داخل بتن و انقباض و انبساط های ناشی از وقوع آن
- واکنش های قلیایی و نفوذ عوامل فرسایشی شیمیایی همچون مواد اسیدی، بازی، کلریدها و سولفات ها
- اشتباهاتی که در طراحی و اجرای بتن بر اثر عدم تخصص یا تجربه کافی اتفاق می افتد
- اشتباهاتی که در طراحی و اجرای بتن به علت عدم استفاده از ابزار مخصوص و استاندارد، به وقوع می پیوندد
- عمل آوری نادرست بتن
- اضافه کردن آب در هنگام تخلیه بتن یا همان بتن ریزی
- اسلامپ بالا
- ماله کشی نامناسب بتن
- فوندانسیون نامناسب حاصل از ملات بتن
انواع ترک خوردگی بتن ها
شناخت نوع ترکی که با آن مواجه هستیم، ما را در انتخاب مناسب ترین راهکارهای رفع آن و پیشگیری از ایجاد ترک های دیگر در بتن ها یاری خواهد نمود. آن ها به دو نوع سازه ای و غیر سازه ای تقسیم می شوند که در ادامه به توضیح هر یک پرداخته ایم:
- ترک سازه ای بتن: این مدل ترک برداری بتن وقتی اتفاق می افتد که نیروی بارهای دارای وزن های مختلف بر روی عضوهای سازه ای بسیار زیاد باشد، به گونه ای که بنا قادر به تحمل فشارهای مورد نظر با ضریب اطمینان کافی نخواهند بود. ترک هایی با عمق و عرض بیش از 5/1 میلی متر که خطر تخریب سازه را به دنبال دارند را ترک سازه ای می نامند.
- ترک غیر سازه ای بتن: تمامی ترک های بتن به غیر از ترک سازه ای را می توان در این دسته قرار داد که به طور معمول دارای عرض و عمق کم و سطحی می باشند، بنابراین خطرات تخریبی را به دنبال ندارند.
ترک های غیر سازه ای را بشناسید
- ترک پلاستیک (خمیری)
- ترک نشست پلاستیک (خمیری)
- ترک ناشی از خوردگی آرماتور
- ترک انقباض خشک شدگی
- ترک انقباض حرارتی
- ترک نقشه وار (خرد شدگی)
- ترک ناشی از ساخت نامناسب
- ترک ناشی از واکنش قلیا/سیلیس
- ترک خمشی
تشخیص عمق شکاف بتن
حال ممکن است بپرسید که چگونه به عمق و شدت ترک بتن پی خواهند برد. اصلاً معیار نامگذاری ترک سطحی و عمقی در سازه های بتنی چه می باشد؟ جهت تعیین عمق و میزان ترک، معمولاً از تست های غیر مخرب به خصوص تست های اولترا سونیک بتن استفاده می نمایند.
آیا ترک های بتنی قابل ترمیم اند؟
عمل پوشاندن یا ترمیم شکاف های بر روی بتون، امری معمول اما تقریباً دشوار است. چرا که بایستی در لحظه تشخیص داد که کدام روند ترمیمی بهترین نتیجه را خواهد داشت. این اقدام در گذشته به صورت سنتی انجام می گرفت لذا احتمال جمع شدگی و ترک خوردن مواد ترمیمی بتن نیز کاملاً وجود داشت.
دو روش پوششی زیر، جهت ترمیم شکستگی های غیر سازه ای بتن به کار می آیند:
- تزریق رزین اپوکسی جهت بازگیری بتن و رفع ترک های کوچک
- تزریق رزین پلی اورتان به داخل شکاف ها به منظور گرفتن نشتی آب و رفع ترک های نسبتاً عمیق تر
لازم به ذکر است که اگر نسبت به نوع بتن و عمق ترک روی آن نتوانید ماده ترمیم کننده درست را به کار ببرید، احتمال از بین رفتن ترمیم کننده وجود دارد. حتی ممکن است ترک خوردگی رزین های به کار رفته بسیار سریع تر از خود بتن رخ دهد و باعث آسیب بیشتر به سنگ در اثر ایجاد فشار کششی شود.
از ترک برداشتن بتن جلوگیری نمایید
همیشه گفته اند: «پیشگیری بهتر از درمان است». بدین صورت، مجموعه اقداماتی وجود دارند که مهندسین و سازندگان آینده نگر، قبل و در هنگام انجام پروسه بتن سازی و بتن ریزی رعایت نموده تا دیگر درگیر ریسک آسیب های وارده بر بتن ها و سازه خود نشوند. این مجموعه اقدامات پیشگیرانه عبارت اند از:
- رعایت نکات فنی و به کارگیری روش های استاندارد روز جهت بتن ریزی
- فراهم آوردن محیطی مناسب جهت جلوگیری از افزایش دما و تبخیر آب در داخل بتن ها
- کاهش دمای میلگرد در مقاطع بتن مسلح یا آرمه
- استفاده از اسپیسر بتنی و اسپیسر پلاستیکی در اجرا و فاصله گذاری میلگردها
- کاهش زمان بتن ریزی
- استفاده از سایه بان و بادشکن برای ساختمان های بلند به هنگام افزایش دما یا باد
- استفاده از فولاد تقویت شده که تا حد زیادی مانع جمع شدگی و ترک خوردن بتن بر اثر حرارت خواهد شد.
