احتمالاً با عوامل شهرت و دلایل استفاده از ملات سیمان در بیشتر اجزای سازه ها آشنایی دارید. پس از پروسه بتن ریزی و گذر حداکثر یک شبانه روز، قدرت و استحکام، مقاومت و در نتیجه افزایش طول عمر سازه تنها بخشی از مزایایی اند که از آن ها بهره خواهید برد.
اما آیا بهره بری از این مزایا بدون هیچ قید و شرطی ممکن است؟ این نکته را هیچوقت فراموش نکنید که عملیات ساخت ملات و بتن ریزی، بدون رعایت اصول استاندارد تعیین شده و نظارت درست توسط مهندسین، با خطاهای زیادی مواجه خواهد بود.
منظور از بتن ریزی چیست؟
فرآیند بتن ریزی شامل تهیه ماده اولیه، انتقال آن به قالب های مخصوص و یا نقطه ای خاص به وسیله ماشین آلات مخصوص مانند جرثقیل و پمپ می باشد.
نکاتی که در هنگام ریختن ماده اولیه بتن باید توجه داشت، این است که 1) در انجام آن بسیار دقت شود و نکات ایمنی رعایت شود، 2) توسط متخصصین آموزش دیده انجام شود، چرا که این کار بسیار حساس است و بخش مهمی از پروسه ساخت و ساز را در بر می گیرد و 3) شرایط آب و هوایی و اقلیمی منطقه ای که این کار صورت می گیرد، حتماً در نظر گرفته شود، بدین صورت که مواد داخل ملات به درستی انتخاب شود و زمانبندی دقیق برای پیاده سازی عملیات تنظیم گردد. عوامل دمایی و رطوبتی، انبساط، انقباض و نفوذ رطوبت داخل بتن ها را در پی دارد که مهم ترین فاکتورهای فرسایشی به حساب می آیند.
مراحل بتون ریزی به زبان ساده
اکنون می خواهیم پروسه ای که کمی پیش به آن اشاره نمودیم را به صورت جزئی تر با ارائه نکاتی شرح دهیم.
مراحل اصلی در بتن ریزی عبارت اند از:
-
تهیه ملات
ممکن است ترکیب آب، سیمان، سنگدانه ها و مواد معدنی و شیمیایی در نگاه اول آنقدر ساده بنظر رسند که هر کسی پتانسیل انجام آن را در خود ببیند. پیشنهاد می کنیم انجام همین کار را به افرادی مجرب تر و متخصص در این زمینه بسپارید، چرا که می توانند با به کار بردن میزان درست از هر ماده، از هدر رفتن مواد اولیه و یا مقدار نادرست آن ها در ملات جلوگیری کنند.
-
قالب بندی
در مرحله قالب گیری یا آرماتور که به مهم ترین مرحله بتن ریزی معروف است، باید به بسته شدن مواد اولیه در قالب ها و اندازه قالب ها و مطابقت آن ها با میلگردهای تشکیل دهنده اسکلت ساختمانی به لحاظ اندازه، قطر و فواصلی که با اسپیسررعایت شده اند، دقت ویژه نمود.
-
ریختن بتن
در نهایت باید ماده را پیش از سفت شدن و ترک برداشتن در زمانی سریع با کمک دست یا ماشین آلات مخصوص این کار بر روی انواع کف یا سقف، به داخل قالب های بزرگ ریخت.
-
ویبره کردن بتون
مرحله پایانی به سبب اطمینان از عدم وجود هوای اضافی در داخل مخلوط آب و سیمان صورت می گیرد. ویبراتورهای فشاری، لرزشی یا فشاری-لرزشی را برای بتن های با ضخامت بالای 15 سانتی متر به کار می برند.
در نهایت، پس از خشک شدن بتن ها در حداقل 24 ساعت آینده، قالب ها برداشته شده و از بتن در برابر ترک خوردگی محافظت خواهد شد. در ادامه مبحث بتن ریزی بدون اطلاع ناظر به معرفی انواع ناظرین فرایند بتن ریزی می پردازیم.
انواع ناظرین فرآیند بتن ریزی
-
ناظر سازه
وظایف ناظر اصلی شامل نظارت بر اموری همچون عیار بتن، روش بتن ریزی، آرماتوربندی، قالب بندی، اجرای درز انقطاع، محل اجرای چاله آسانسور، راه پله و مصالح مصرفی می شود.
-
ناظر معمار
کنترل ابعادی در تمام مراحل اجرایی ساختمان بر عهده ناظر معمار می باشد، بدین صورت که وی مقطع مورد نظر را از لحاظ ابعادی کنترل کرده و تخلفات موجود را گزارش می نماید.
-
مهندسین ناظر برق و مکانیک
ابعاد داکت های تأسیسات، محل عبور لوله های تأسیسات، کانال کولر و… در بخش های مختلف به خصوص در سقف ها، از موارد نظارتی آن ها می باشند.
نکاتی که ناظر بتن ریزی باید به آن ها توجه داشته باشد
حال اگر سؤالتان این است که اصلاً مهندس ناظر موظف است بر چه موارد و فرآیندهایی نظارت لازم را به عمل آورد، در ادامه به ذکر و تشریح هر یک پرداخته ایم:
-
آرماتور بندی
در آرماتور بندی، میلگردهایی با ضخامت های استاندارد با توجه به تعداد طبقات سازه در کف سازه اجرا می شوند. میلگردها معمولاً به یک صفحه که در بتن کار گذاشته شده است، جوش یا پیچ می شوند. نقش اسپیسرهای بتنی و یا پلاستیکی نیز در این فرآیند بسیار هائز اهمیت است.
-
قالب بندی
نحوه انجام آن به این صورت است که اطراف آرماتورها را با قالب پلاستیکی یا چوبی می پوشانند تا در مرحله بعد بتن درون قالب ها هدایت شود.
-
بتن ریزی فونداسیون
این مرحله معمولاً برای ساخت سازه های با مقیاس کم کاربرد دارد. بتن ریزی فونداسیون باید پیوسته و در یک مرحله انجام شود زیرا استحکام کلی سازه در صورت پیوسته نبودن بتن ریزی فونداسیون کاهش خواهد یافت.
-
متراکم سازی
بعد از اتمام بتن ریزی، به وسیله ویبراتور برای بتن ریزی های با عمق بیش از 15 سانتی متر و با میله و شمشه برای بتن ریزی های با عمق کمتر از 15 سانتی متر، متراکم سازی و هواگیری انجام می پذیرد.